1. Γενικά

Μέχρι το 1887 η επικοινωνία στον Ελληνικό Στρατό διεξάγεται κυρίως με αγγελιαφόρους (έφιππους ή πεζούς) και για μικρές αποστάσεις με χρήση οπτικών μέσων.

2. Αρχική Οργάνωση-Συγκρότηση Τμήματος Διαβιβάσεων.

Το 1887 στο Υπουργείο Στρατιωτικών οργανώνεται γραφείο διεκπεραιώσεως, με τηλεγραφείο και ένα Λόχο Τηλεγραφητών, υπαγόμενων στο Μηχανικό. Έτσι συγκροτείται το πρώτο τμήμα Επικοινωνιών στον Ελληνικό Στρατό Ξηράς.

Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, το 1897, επιστρατεύτηκαν οι Μονάδες Μηχανικού και διατέθηκαν στις δυο Μεραρχίες του Στρατού Θεσσαλίας και Ηπείρου. Στο Στρατό Θεσσαλίας διατέθηκαν δυο Συντάγματα Μηχανικού, ένα Τάγμα Μηχανικού και ένας Λόχος Τηλεγραφητών, ο οποίος ανέλαβε την Υπηρεσία Διαβιβάσεων. Ομοίως στο Στρατό Ηπείρου διατέθηκε ένα Τάγμα Μηχανικού με μια Διμοιρία Τηλεγραφητών. Αυτή είναι και η πρώτη χρήση του όρου “Διαβιβάσεις” στη Στρατιωτική ορολογία.

Το 1910, με το νέο Οργανισμό Στρατού, στον οποίο περιλαμβανόταν και η Διεύθυνση Μηχανικού, το Μηχανικό αποκτά μια Μοίρα Τηλεγραφητών με δύο Λόχους.

Τον Ιανουάριο του 1912 τροποποιήθηκε ο οργανισμός του Στρατού κατά τον ακόλουθο τρόπο:

α. Ο ενεργός Στρατός είχε διαιρεθεί σε τέσσερις (4) Μεραρχίες υπό τα στοιχεία 1η, 2η, 3η και 4η Μεραρχία Πεζικού, με έδρες τη Λάρισα, την Αθήνα, το Μεσολόγγι και το Ναύπλιο αντίστοιχα.

β. Στο Μηχανικό προβλεπόταν ένα (1) Τάγμα Επικοινωνιών, το οποίο είχε δύο Λόχους Τηλεγραφητών, ένα Λόχο Ασυρμάτων, ένα Λόχο Σιδηροδρόμων και ένα Λόχο Αεροπορίας.

γ. Ο Λόχος Ασυρμάτων εφοδιάσθηκε με δυο Σ/Α επάνω σε άμαξες, δυο σε ημίονους και δυο φορητούς που λειτουργούσαν με ποδοκίνητες γεννήτριες. Οι σταθμοί αυτοί ήταν Γαλλικοί και χρησιμοποιήθηκαν στα γυμνάσια που προηγήθηκαν των πολέμων του 1912-13.

δ. Στους Βαλκανικούς πολέμους, ο Λόχος Ασυρμάτων χρησιμοποίησε τους σταθμούς για την επικοινωνία των μεγάλων κλιμακίων με τον Αρχιστράτηγο. Για την κάλυψη των επικοινωνιακών απαιτήσεων του στρατού χρησιμοποιούνται ευρέως οι αγγελιαφόροι και ο ενσύρματος τηλέγραφος.

Κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο 1912 – 1913 οργανώθηκαν αποσπάσματα τηλεγραφητών τα οποία προσέφεραν μεγάλες υπηρεσίες κατά τη διεξαγωγή του αγώνα.

Κατά το Β΄ Βαλκανικό πόλεμο, εναντίον της Βουλγαρίας, οργανώθηκαν εννέα (9) Διμοιρίες Τηλεγραφητών και ένας (1) Λόχος Ασυρμάτων. Οι Μονάδες αυτές εξυπηρέτησαν με επιτυχία τις ανάγκες επικοινωνιών των επιχειρήσεων.

Το Νοέμβριο του 1913, αναδιοργανώθηκε ο Στρατός και συγκροτήθηκαν υπό το Υπουργείο Στρατιωτικών δύο (2) Συντάγματα Τηλεγραφητών, ένα (1) στη Θεσσαλονίκη και ένα (1) στην Αθήνα. Από αυτά τα Συντάγματα προήλθαν τα τμήματα Διαβιβάσεων τα οποία πήραν μέρος στις εκστρατείες του 1917 – 1923, προσκεκολλημένα στις Μονάδες του Μηχανικού.

Το 1914 θεσπίστηκε με Νόμο το δικαίωμα της Κυβέρνησης να επιστρατεύει τους υπάλληλους των ΤΤΤ (Τηλεφωνία –Τηλεγραφία – Ταχυδρομεία, ο προκάτοχος του σημερινού ΟΤΕ και ΕΛΤΑ). Αυτοί, ως επιστρατευμένοι θα εξακολουθούσαν να εκτελούν την υπηρεσία που είχαν και στην πολιτική τους ζωή, αλλά θα υπάγονταν στους Στρατιωτικούς Νόμους και Κανονισμούς. Από το 1917 έως το 1923 μεταξύ των άλλων τροποποιήσεων, έγινε και αύξηση των οργάνων Συνδέσμου και Διαβιβάσεων. Το 1921 στάλθηκαν Αξιωματικοί στην Αγγλία για εκπαίδευση και παραλαβή σταθμών ασυρμάτου συντηρούμενων κυμάτων που λειτουργούσαν με λυχνίες. Οι σταθμοί το 1922 στάλθηκαν στη Στρατιά της Μικράς Ασίας, δεν χρησιμοποιήθηκαν όμως λόγω της καταρρεύσεως του μετώπου. Το 1923 συγκροτήθηκε στην Αθήνα η πρώτη Σχολή Ασυρματιστών και το 1925 έγινε η πρώτη σοβαρή παραγγελία 73 ασυρμάτων Τελεφούγκεν (TELEFUNKEN) Γερμανίας, ισχύος 8 έως 200 Watts.

Τον Ιούλιο του 1926 επικυρώθηκε ο πρώτος μεταπολεμικός οργανισμός του Στρατού με νομοθετικό διάταγμα. Σ’ αυτόν προβλεπόταν μια (1) Ίλη Τηλεγραφητών σε κάθε Μεραρχία Ιππικού. Για τις μη Μεραρχιακές Μονάδες προβλεπόταν ένα (1) Σύνταγμα Τηλεγραφητών. Οι ανεξάρτητες Ίλες Τηλεγραφητών υπήχθησαν υπό τα Συντάγματα Ιππικού των Μεραρχιών Ιππικού.

Με το νόμο 4321/1929 ψηφίστηκε νέος Οργανισμός του Στρατού. Εκτός των άλλων Μονάδων που προβλεπόταν με τον προηγούμενο Οργανισμό του 1926, οργανώθηκε ένα Σύνταγμα Τηλεγραφητών στο Μηχανικό. Κατόπιν στη συνέχεια, το έτος 1935, συγκροτήθηκε ένα επί πλέον Τάγμα Τηλεγραφητών στη Θεσσαλονίκη.

Το 1936 έγινε αναδιοργάνωση του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Ο αριθμός των Επιτελικών Γραφείων του ΓΕΣ αυξήθηκε σε οκτώ (8), με νέα κατανομή αρμοδιοτήτων. Από αυτά το 2ο Επιτελικό Γραφείο/Τμήμα Δ, είχε το Κρυπτογραφικό – Τυπογραφικό, και το 3ο Επιτελικό Γραφείο/Τμήμα Δ,τις Διαβιβάσεις.

Με τη σύνθεση του Στρατού σε καιρό ειρήνης, τις παραμονές του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, το Μηχανικό περιελάμβανε Σύνταγμα Τηλεγραφητών στην Αθήνα και Τάγμα Τηλεγραφητών στη Θεσσαλονίκη.

Από το Ταμείο Εθνικής Άμυνας διατέθηκε για το υλικό του Μηχανικού του Στρατού Εκστρατείας και για την κατασκευή Μόνιμου Στρατιωτικού Τηλεγραφικού και Τηλεφωνικού δικτύου, κατά την περίοδο του 1936 – 1940, ποσό 278.856.325 δρχ. όταν το σύνολο του ποσού που διατέθηκε για το Στρατό Ξηράς, στην περίοδο αυτή έφτασε τα 15.707.305.500 δρχ., διατέθηκε δηλαδή σχεδόν 1,8% του συνόλου.

Η 1η Ελληνική Ταξιαρχία που συγκροτήθηκε το 1942 στην Παλαιστίνη της Μέσης Ανατολής κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, περιελάμβανε μεταξύ των άλλων και Απόσπασμα Διαβιβάσεων Ταξιαρχίας. Απόσπασμα Διαβιβάσεων Ταξιαρχίας περιελάμβανε και η 3 Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία, η οποία συγκροτήθηκε μετά τη διάλυση της 1ης και 2ης Ελληνικών Ταξιαρχιών.

Από το Φεβρουάριο του 1946 το νεοσυγκροτηθέν Όπλο των Διαβιβάσεων αναλαμβάνει την εξασφάλιση των επικοινωνιών του Στρατού .

Από την απελευθέρωση και μετά οι επικοινωνίες αναπτύσσονται με τους ρυθμούς της τεχνολογικής εξέλιξης. Έτσι, τη δεκαετία του ‘50 οι επικοινωνίες στηρίζονται στους αγγελιαφόρους, σε ενσύρματες επικοινωνίες και σε σταθμούς ασυρμάτου ογκώδεις, οι περισσότεροι των οποίων λειτουργούσαν μόνο σε τηλεγραφία.

Από τη δεκαετία του 60, αρχίζει ευρεία χρήση της ασύρματης τηλεφωνίας και των φερεσυχνικών ασυρμάτων και ενσύρματων επικοινωνιών.

Τη δεκαετία του 70, η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας οδήγησε και τις επικοινωνίες του στρατού σε ανάπτυξη, ενώ η ταυτόχρονη χρήση ψηφιακών και δορυφορικών συστημάτων οδήγησε στη σύζευξη του στοιχείου του ελιγμού με τα πυρά και τη υποστήριξη αυτών σε θέματα της Διοικητικής Μερίμνης.

Τέτοια είναι η επίδραση των επικοινωνιών στη διεξαγωγή του αγώνα, ώστε είναι γενική πλέον η αντίληψη, ότι από την καλή ή κακή οργάνωση των επικοινωνιών, επηρεάζεται καθοριστικά η εξέλιξη της μάχης. Γι’ αυτό το λόγο, από την πρώτη στιγμή συγκρότησης του Ελληνικού Στρατού, παρατηρείται και παράλληλη συγκρότηση τμημάτων επικοινωνιών.

3. Συγκρότηση του Όπλου των Διαβιβάσεων.

Μέχρι το 1940 στον Ελληνικό Στρατό, η ευθύνη της οργάνωσης των επικοινωνιών ανήκε στο Μηχανικό. Μεταπολεμικά όμως, κατά την ανασυγκρότηση των Ενόπλων Δυνάμεων, οι αυξημένες επικοινωνιακές ανάγκες επέβαλαν τη δημιουργία ιδιαίτερου Όπλου, του Όπλου των Διαβιβάσεων.

Το Όπλο των Διαβιβάσεων συγκροτήθηκε με τον αναγκαστικό Νόμο 919 στις 8 Φεβρουαρίου του 1946, (Παράρτημα Α). Το προσωπικό του Όπλου των Διαβιβάσεων αποτελείτο από Αξιωματικούς όλων των βαθμών, από Ανθυπολοχαγό μέχρι Υποστράτηγο, από Αξιωματικούς Φροντιστές Μονάδων Διαβιβάσεων , Ανθυπασπιστές και από μόνιμους, εθελοντές και στρατεύσιμους οπλίτες.

Η αρχική συγκρότηση του Όπλου έγινε κατά τα καθοριζόμενα από τον αναγκαστικό Νόμο και αφορούσε στη συγκρότησή του, με υποχρεωτική δηλαδή μετάταξη των ανωτέρων Αξιωματικών του Μηχανικού οι οποίοι είχαν προϋπηρετήσει σε Μονάδες Διαβιβάσεων και Τηλεγραφητών, με προαιρετική των υπολοίπων Αξιωματικών του Μηχανικού και με την εφ’ άπαξ μετάταξη αριθμού κατωτέρων Αξιωματικών από τα άλλα Όπλα. Ο ίδιος νόμος καθόριζε και τα σχετικά με τη μετάταξη μονίμων και εθελοντών οπλιτών, όπως επίσης και τεχνιτών.

Το 1904 με τη νέα σύνθεση του Στρατού, προβλέφθηκε ανά ένας Λόχος Τηλεγραφητών σε κάθε ένα από τα τρία Τάγματα του Μηχανικού, τα οποία είχαν υπαχθεί στις 1η, 2η και 3η Μεραρχίες Πεζικού, με έδρες, αντίστοιχα, την Αθήνα, τη Λάρισα και το Μεσολόγγι. Στη σύνθεση του Μηχανικού είχε προβλεφθεί και η δημιουργία Τηλεγραφικής Υπηρεσίας, σε καιρό επιστρατεύσεως.