Ιστορική Αναδρομή Ανέγερσης Μνημείου Ηρώου Κιλκίς

1. Οι αποφάσεις για την ανέγερση των Μνημείων των Ηρώων των Βαλκανικών Πολέμων, πάρθηκαν δύο χρόνια μετά την λήξη του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου. Αυτό αποδεικνύεται από τα σχετικά Φύλλα Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (βλέπε για παράδειγμα ΦΕΚ 179/9-5-1915 και ΦΕΚ 223/15-6-1915). Λόγω των πολεμικών γεγονότων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής εκστρατείας, τα σχετικά μνημεία άρχισαν να ανεγείρονται μετά βίας μετά το 1922.

2. Ιδιαίτερα όσον αφορά στην ανέγερση ηρώου στο Κιλκίς, χαρακτηριστική είναι η πρωτοβουλία, στην οποία προχώρησε μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τέλη του 1918, ο τότε Αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, ο οποίος απέστειλε εγκύκλιο διαταγή προς όλες τις Μονάδες, τα Σώματα και τις Υπηρεσίες του Στρατού, με την οποία εκδήλωνε την πρόθεσή του να πραγματοποιήσει έρανο μεταξύ των στελεχών του στρατεύματος με σκοπό την κατασκευή Ηρώου στο Κιλκίς, σε ανάμνηση της ομώνυμης μάχης. Καθόριζε μάλιστα, να πραγματοποιηθεί ο εν λόγω προαιρετικός έρανος, με την κράτηση από κάθε αξιωματικό και οπλίτη, του μισθού μίας μέρας του μηνός Δεκεμβρίου του έτους εκείνου. Τα χρήματα που με τον τρόπο αυτόν θα συγκεντρώνονταν, θα αποστέλλονταν, σύμφωνα με τις οδηγίες του Αρχιστράτηγου, από τις επιμέρους Μονάδες στις Μεραρχίες στις οποίες οι Μονάδες αυτές υπάγονταν και οι Μεραρχίες θα τα απέστελλαν στο ταμείο του Γενικού Στρατηγείου. Με το που συγκεντρώνονταν έτσι τα χρήματα, πρόθεση του Αρχιστράτηγου ήταν να προκηρύξει διαγωνισμό μεταξύ του καλλιτεχνικού κόσμου της Ελλάδος για την κατασκευή και υποβολή προτύπου του ανεγερθησομένου Ηρώου. Κατά τα λεγόμενα του Αρχιστράτηγου Παρασκευόπουλου, την αρχική ιδέα για έναν τέτοιου είδους έρανο, την είχε η IX Μεραρχία, που τότε έδρευε στην περιοχή του Κιλκίς. Είχε συγκεντρώσει πρώτη, κατά τον τρόπο που είχε εισηγηθεί ο Αρχιστράτηγος, το ποσό των 8.291,45 δραχμών και είχε πραγματοποιήσει το 1918 επιμνημόσυνη δέηση για όσους είχαν προσφέρει τη ζωή τους στη μάχη του Κιλκίς. Για τον ίδιο σκοπό ανάλογο έρανο είχε πραγματοποιήσει και ο Όμιλος Φιλομούσων Ηρακλής Θεσσαλονίκης.

3. Η πρώτη νύξη για ανέγερση Ηρώου, προς τιμήν όσων έπεσαν στην μάχη του Κιλκίς, γίνεται στις 14 Ιουλίου 1915, όταν η Υποδιοίκηση Κιλκίς αποστέλλει έγγραφο προς την κοινότητα της πόλης, με το οποίο πρότεινε στην κοινότητα πίστωση 3.000 δρχ για την ανέγερση Ηρώου στα πρόθυρα της πόλης. Η κατασκευή του μνημείου, μετά από προκήρυξη διαγωνισμού που πραγματοποίησε το Υπουργείο Στρατιωτικών, ανατίθεται στον γλύπτη Γεώργιο Δημητριάδη τον Αθηναίο (1880-1941), ο οποίος το 1927 έχει ολοκληρώσει τη σύνθεση που του είχε παραγγελθεί. Το έργο έφθασε σιδηροδρομικώς στο Κιλκίς και στη συνέχεια με την φροντίδα του Διοικητή του 13ου Συντάγματος (το οποίο έδρευε στο Κιλκίς), Σχη Στέφανου Σαράφη μεταφέρθηκε στο σημείο τοποθέτησής του. Ισοπεδώθηκε ο γύρω χώρος, φτιάχτηκε ένας προστατευτικός φράχτης, και άρχισε η δενδροφύτευση. Αργότερα από τους επόμενους Διοικητές, συμπληρώθηκε η δουλειά στο γύρω χώρο και έγιναν τα αποκαλυπτήρια του Ηρώου.

4. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν με μεγάλη επισημότητα από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, στις 23 Ιουλίου 1928. Παρευρέθηκε και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς,σε ένα από τα σπάνια ταξίδια του εκτός Αθηνών. Απήγγειλε μάλιστα το ποίημα: « Η Πατρίδα στους Νεκρούς της. Ύμνος των Ελλήνων ».

ΛΟΦΟΣ ΗΡΩΩΝ – ΜΟΥΣΕΙΟ

5. Ο λόφος Ηρώου αποτέλεσε στο Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο ένα από τα κύρια θέατρα επιχειρήσεων για την κατάκτηση της πόλης. Ονομάστηκε έτσι στην μνήμη των πεσόντων της μάχης. Στο πλάτωμα της κορυφής κατασκευάστηκε το 1966, (το 1971 επεκτάθηκε) το Μουσείο με στόχο να στεγάσει και να προβάλει την πλούσια συλλογή κειμηλίων από τις μέρες εκείνες του Ιουνίου του 1913.