Γενική Περιγραφή
Το Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου φιλοξενείται σε μια βενετσιάνικη έπαυλη του 17ου αιώνα. Βρίσκεται στο Νότιο άκρο του Δημοτικού Διαμερίσματος Χρωμοναστηρίου του Δήμου Ρεθύμνου και στις βόρειες παρυφές του όρους Βύρσινα, σε υψόμετρο 380 μ. Κατασκευάστηκε το 1610 και αποτέλεσε τη θερινή κατοικία οικογένειας Βενετών ευγενών με την επωνυμία “Claudiο”. Οι εξοχικές κατοικίες των Ενετών είχαν αγροκτηνοτροφικό κυρίως χαρακτήρα και τυπολογία που περιελάμβανε, το αρχοντικό κύριο κτίσμα, καταλύματα για τους εργάτες, αποθήκες και στάβλους.
Στην μπροστινή όψη του κτιρίου θα διακρίνουμε το οικόσημο της οικογένειας “Claudio”. Με το χαρακτηριστικό έμβλημα των Ενετών, τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου. Παράλληλα διακρίνονται χαρακτηριστικές εντοιχισμένες κατασκευές, οι οποίες χρησμοποιούνταν σαν ταΐστρες για τα άλογα. Η κυρία είσοδος του μουσείου, αποτέλεσε δευτερεύουσα είσοδο η οποία χρησιμοποιούνταν από τους υπηρέτες και τους φύλακες της έπαυλης, ενώ οι ευγενείς και οι ιδιοκτήτες της βίλλας χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά την κυρία πύλη από την ΝΔ πλευρά του κτηρίου, η οποία ονομαζόταν “Πύλη των Ευγενών” . Ακόμη στο κτίριο υπάρχουν πατητήρι και ελαιοτριβείο της ενετικής περιόδου. Επιπροσθέτως ιδιαίτερη μνεία είναι απαραίτητο να γίνει στο σύστημα υδρορροών, το οποίο ένωνε τις οροφές με το πηγάδι και την υπόγεια δεξαμενή του νερού. Στον πρώτο όροφο του κτιρίου θα συναντήσουμε οθωμανικό Χαμάμ και τουαλέτα, μαζί με την ενετική κουζίνα του κτιρίου, όπου σήμερα συστεγάζεται η βιβλιοθήκη και το αναγνωστήριο του μουσείου με έναν χώρο εργασίας στον oποίο υπάρχουν έξι (6) Η/Υ για χρήση από τους επισκέπτες του μουσείου με πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Συνολικά το κτίριο διαθέτει οχτώ (8) ξεχωριστές αίθουσες με εκθέματα και στολές από διάφορες περιόδους της Στρατιωτικής Ιστορίας. Αρχικά, στο ισόγειο υπάρχουν δύο αίθουσες με οπλισμό από την Ελληνική επανάσταση κατά των Τούρκων (1821), τον Μακεδονικό αγώνα (1904-1908), τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) και από τον Α’ (1914-1918) και Β’ Παγκόσμιο πόλεμο (1940-44). Ακόμη στις αίθουσες αυτές απαντάται βενετσιάνικο πατητήρι και εσωτερικό τζάκι στον χώρο, που κατά την ενετική περίοδο, αποτελούσε το χώρο διαμονής του εργατικού προσωπικού της έπαυλης.
Στην συνέχεια θα συναντήσουμε αίθουσα με ιστορικές στολές του Ελληνικού Στρατού από το 1940. Στους τοίχους της αίθουσας αυτής παρατίθενται απεικονίσεις ενετικών κτισμάτων και οχυρώσεων της Κρήτης, όπως η μονή Αρκαδίου, η πύλη της Φορτέτζας Ρεθύμνου, η πύλη Παντοκράτορα (Ηράκλειο) κ.α. Η επόμενη αίθουσα είναι αφιερωμένη στη “Μάχη της Κρήτης”. Σε αυτήν εκτίθενται κειμήλια και στολές, τόσο του ελληνικού στρατού και των συμμαχικών δυνάμεων όσο και του γερμανικού στρατού. Στην συνέχεια θα συναντήσουμε αίθουσα με φωτογραφικό υλικό από τον Ελληνό-Ιταλικό πόλεμο και από την περίοδο της Γερμανικής κατοχής (1940-1944).
Στο χώρο του Ενετικού ελαιοτριβείου φιλοξενείται σήμερα η αίθουσα πολλαπλών εκδηλώσεων-σεμιναρίων του μουσείου και τέλος πάνω από το ελαιοτριβείο βρίσκεται αίθουσα η οποία αποτέλεσε το υπνοδωμάτιο της ενετικής έπαυλης και σήμερα φιλοξενεί αίθουσα αφιερωμένη στον ιδρυτή και εμπνευστή του μουσείου Επίτιμο Αρχηγό Γ.Ε.Ε.Θ.Α Στρατηγό. κ. Μανούσο Παραγιουδάκη. Στην αίθουσα αυτή έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε ιστορικό γραφείο όλων των διατελεσάντων Αρχηγών του ΓΕΣ από το 1950 και μετά.
Τέλος, στον εξωτερικό χώρο του μουσείου, εκτίθενται ιστορικά αεροσκάφη καθώς και οχήματα μαζί με πυροβόλα και άρματα μάχης του Ε.Σ από τις αρχές του 20ου αι.
Ιστορικά Στοιχεία
Το κτίριο που στεγάζεται το μουσείο, έχει μεγάλη ιστορική αξία, καθώς εντάσσεται σε μια ευρύτερη περιοχή η οποία ανήκε – πριν από το 13ο αι.- στην οικογένεια των Χορτάτσηδων. Στη συνέχεια και μέσω της συνθήκης που έγινε μεταξύ των Βενετών και του Αλέξιου Καλλέργη το 1299, η περιοχή παραχωρήθηκε από τους Βενετούς στην οικογένεια των Καλλέργηδων. Το κτίριο όπως το βλέπουμε σήμερα κατασκευάστηκε το 1610 και αποτέλεσε την θερινή κατοικία μιας Οικογένειας Βενετών ευγενών με την επωνυμία Clodiο. Oι οικογένειες αυτές, συνήθιζαν να διατηρούν αρχοντικό (palazzo) στην πόλη και Villa στην εξοχή. Οι εξοχικές κατοικίες είχαν αγροκτηνοτροφικό κυρίως χαρακτήρα και συγκεκριμένη τυπολογία. περιλαμβάνοντας εκτός από το αρχοντικό κύριο κτίσμα, καταλύματα για τους εργάτες, αποθήκες και στάβλους.
Η «Villa Claudio», μετά την Ενετοκρατία, και αφότου η Κρήτη καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1646, αποτέλεσε την κατοικία ενός Τούρκου Αγά και από εκείνη την εποχή η villa Claudio ονομάζονταν «Κονάκι» που στα Τουρκικά σημαίνει “διοικητήριο”. Ο Τούρκος Αγάς έκανε κάποιες αισθητικές παρεμβάσεις στο «Κονάκι», όπως την καταστροφή του πατητηριού και την προσθήκη του Χαμάμ. Στη συνέχεια, κατοικήθηκε από διάφορους, με τελευταία, μια ηλικιωμένη γυναίκα, η οποία απεβίωσε το 1961. Το κτίριο, το 1985, δωρήθηκε στην Κοινότητα Χρωμοναστηρίου από τον τελευταίο ιδιοκτήτη του, τον Αλκιβιάδη Κοτζάμπαση. Tο 1997, η τότε κοινότητα Χρωμοναστηρίου αποφάσισε την παραχώρησή του στο ΓΕΣ προκειμένου να δημιουργηθεί το Στρατιωτικό Μουσείο. Το 2000, όταν Αρχηγός ΓΕΕΘΑ ήταν ο Στρατηγός κ. Μανούσος Παραγιουδάκης, ξεκίνησαν οι εργασίες αναστήλωσης- αποκατάστασης της “Villa Claudio” και ολοκληρώθηκαν το φθινόπωρο του 2003.
Από το 2003 έως και το 2009 το κτίσμα αυτό έμεινε αχρησιμοποίητο και αφημένο στη φθορά του χρόνου και των καιρικών συνθηκών. Τον Ιανουάριο του 2010 ο Αρχηγός του ΓΕΣ Αντιστράτηγος κύριος Φραγκούλης Φράγκος επισκέφθηκε το Μουσείο και πήρε αποφάσεις για την ενεργοποίησή του. Άρχισε αμέσως η αποστολή μουσειακού υλικού (Ελικόπτερα, Αεροσκάφη, Άρματα, Πυροβόλα, Όλμοι, οπλισμός διαφόρων εποχών και λοιπό μουσειακό υλικό). Απέστειλε ειδικό Μουσειολόγο και την 21 Μαϊου του 2010 έγιναν τα εγκαίνια από τον κύριο Α/ΓΕΣ όπου παρευρέθησαν οι Αρχές του Νομού και του Δήμου και πλήθος κόσμου. Η ενεργοποίηση και λειτουργία του Μουσείου ήταν πραγματικότητα. Έκτοτε, το Μουσείο δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών (σχολείων από το Ρέθυμνο και την υπόλοιπη Κρήτη, Συλλόγους, Ιδρύματα, ΣΣΕ, ΣΕΑΠ, ΣΑΑΝ, Σχολή Αστυνομίας και τουριστών Ελλήνων και ξένων).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χώροι του μουσείου φιλοξενούν κατά καιρούς διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις (συναυλίες, θεατρικά έργα, εκθέσεις ζωγραφικής κ.α) καθώς και πλήθος σεμιναρίων και ενημερωτικών διαλέξεων, γεγονός που καθιστά στο Στρατιωτικό Μουσείο Αγώνων Ρεθύμνου ως ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά κέντρα της Κρήτης.
Βίντεο
Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου
https://www.youtube.com/watch?v=t-g1D2c5nVs
Στοιχεία Επικοινωνίας
Στοιχεία επικοινωνίας
Το Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου έχει το ακόλουθο ωράριο λειτουργίας καθ΄όλη τη διάρκεια του χρόνου:
Δευτέρα: Κλειστό λόγω συντήρησης
Τρίτη έως Παρασκευή: 09:00-15:00Ω
Σαββάτο: Κλειστό (ομαδικές ξεναγήσεις κατόπιν τηλ. συνεννόησης)
Κυριακή: 10:00-14:00Ω
Το μουσείο βρίσκεται στο χωριό Χρωμοναστήρι, 17 χιλιόμετρα νότια από το Ρέθυμνο.
Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι το 28310-75135 και η διεύθυνση διαδικτυακής επικοινωνίας είναι “vm-kriton-mouseio@army.gr'” .
Υπεύθυνος του μουσείου την παρούσα χρονική περίοδο είναι ο Αντισυνταγματάρχης (ΠΖΕΥ) κ. Εμμανουήλ Μιχελάκης.
